Medewerkers spelen een sleutelrol in een duurzamere bedrijfsvoering
Een duurzamer bedrijf begint en eindigt niet met zonnepanelen op het dak of goede isolatie in de wand en vloeren. Duurzaam ondernemen zit in héél veel aspecten van de bedrijfsvoering. Hoe ver je daarin gaat, dat bepaal je zelf. Maar hoe ver je ermee kómt, dat bepaal je samen met je medewerkers. Niet door hen regels op te leggen, maar door hen eigenaar te maken. Impact maken doe je samen.
Een beter bedrijf begint bij jezelf, maar eigenlijk heb je daar iedereen die betrokken is bij nodig. Dat geldt ook voor een duurzamere onderneming. Want wie kunnen daar nou beter stappen inzetten dan de mensen die er dagelijks in werken? Je ziet dat al wanneer je iedereen wijst op het openzetten of sluiten van deuren en ramen, het uitzetten van het licht en apparatuur of het dragen van een dikkere trui op de zaak, zodat de kachel lager kan. Als iedereen zich daaraan houdt, dan scheelt dat al. Maar voor een toekomstbestendige organisatie ga je nog verder dan instructies geven.
In SHAPE komen
EPAHS, gevestigd in Den Helder, helpt bedrijven met duurzame transities. Mo Alkassab: ‘We helpen organisaties zich klaar te stomen (in SHAPE te komen) voor de toekomst in de breedste zin van het woord. Dat is niet alleen met een goede strategie en visie, maar vooral met andere aspecten die belangrijk zijn, zoals personeel, informatievoorziening, bedrijfsprocessen en ontwikkeling. Verduurzamen is onvermijdelijk. Het is een noodzaak vanuit de politiek, met veel regels en wetgeving, maar ook een wens vanuit de maatschappij voor een duurzamer product. Veel bedrijven willen zelf ook innoveren en klaar zijn voor de toekomst. En ook medewerkers hechten steeds meer waarde aan een duurzamere toekomst. Dat laatste is natuurlijk het beste vertrekpunt.’
Containerbegrip
‘Duurzaamheid is een containerbegrip en dat maakt het meteen zo moeilijk. Organisaties weten niet waar ze moeten beginnen. Welke stappen moeten we zetten? Wij kiezen voor een integrale aanpak, gerelateerd aan de huidige businesscase. Wat is de impact op wat je nu doet? Komt er nog meer bij? Waar moeten we rekening mee houden? Dat hele verhaal versimpelen we, zonder de diepgang te missen. We proberen helder te krijgen wat het betekent voor iedereen in de organisatie. Daarmee maken we het heel tastbaar. Dit doen we in veel organisaties die in een complexe markt opereren, zoals offshore en overheid. Vaak zijn dit ook bureaucratische organisaties, waarin het lastig is duurzaamheid door te voeren. Duurzaamheid wordt vaak uitgedrukt in geld en winst, maar het gaat bijvoorbeeld ook om duurzame inzetbaarheid van mensen. Het personeel is het grootste kapitaal. Aandacht besteden aan de eigen mensen is dus heel belangrijk.’
‘Ik heb weleens een TED Talk gegeven over hoe het menselijk brein soms in de weg staat bij het maken van duurzame beslissingen. Dat is een soort beschermingsmechanisme dat ervoor zorgt dat we keuzes maken die niet altijd duurzaam zijn, maar wel makkelijker. Als je daar naar kijkt en gaat analyseren waar we iets kunnen aanpassen, dán kun je concrete stappen maken. Als we bedrijven ondersteunen, vertalen we het doel altijd van strategisch, naar tactisch, naar werkvloer niveau. 50% minder energie verbruiken is heel ongrijpbaar, maar als je kleine stapjes neemt, haal je die doelen wél en dat is ook veel motiverender.’
Eigenaarschap
‘De impact van personeel op duurzaam energiegebruik is heel groot. Zij zijn degenen die het moeten doen in het bedrijf. De beste manier om mensen mee te krijgen met veranderingen is door ze zelf eigenaar te maken van het proces. We vragen mensen wat ze zelf zouden kunnen verbeteren op het gebied van duurzaamheid. Dat zorgt altijd voor veel enthousiasme bij mensen van alle afdelingen in de organisatie. Zo komen leuke ideeën opborrelen die los van elkaar misschien niet zoveel impact hebben, maar als je ze samen uitvoert hebben ze op de lange termijn wél impact. Zo breken we het begrip duurzaamheid in kleinere brokjes, die begrijpelijk én behapbaar zijn. Dan kun je er veel pragmatischer op sturen. En mensen voelen zich verantwoordelijk. Door medewerkers eigenaar te maken, verandert dat ook iets aan de cultuur van de organisatie. Ben jij de enige die met de auto komt in een bedrijf waar iedereen met de fiets komt, dan valt dat meteen op.’
Bewustwording in de zorg
‘Een zorginstelling in het oosten van het land wilde aan de slag met duurzaamheid in de breedste zin van het woord. We keken naar bedrijfsprocessen en ontwikkelingen en hoe je zorginnovatie kunt integreren op de werkvloer. Zo zijn ze begonnen met het gebruik van slim incontinentiemateriaal met sensoren. Door dat in te voeren ben je eigenlijk al heel breed bezig: onderwijs van medewerkers, stagekansen voor een nieuw project, vermindering van afval, minder waterverbruik, inkoop vanuit één afnemer en daardoor betere afspraken over levering (en minder CO2 uitstoot). Dat de invoering van één nieuwe maatregel zoveel positieve effecten heeft, dat hadden ze zich hier nog niet gerealiseerd. We hebben ze hier meer bewust van gemaakt. Slim incontinentiemateriaal zorgt voor minder handelingen en belasting van medewerkers én voor meer comfort van cliënten. En door al deze aspecten duidelijker te communiceren binnen de organisatie zijn ze hier niet alleen bezig met duurzaamheid, maar ook met een stukje bedrijfscultuur.’
Met het team aan de slag
‘Bij een constructiebedrijf in Den Helder hebben we duurzaamheid vanuit een andere benadering bekeken. Niet alleen vanuit het product, maar ook breder, waardoor ook hun afnemers anders naar duurzaamheid gingen kijken. In het bedrijf hebben we een ambassadeursclub gemaakt met leden uit de hele organisatie. Samen zijn we aan de slag gegaan met de vraag: wat zijn nu simpele stapjes die jullie vanaf morgen al zouden kunnen nemen om een positieve impact te maken op het gebied van duurzaamheid? Het leek alsof ik een vraag stelde die al jaren geleden gesteld had moeten worden. De lichten op de werkplekken uit tijdens de lunch, gezondere lunchopties aanbieden, de snackhoek uitbreiden met fruit. Kleine dingen die goed haalbaar zijn. En zeker de laatste twee opties helpen bij het behouden van gezonde medewerkers, terwijl het bedrijf ook nog lokaal kan afnemen en de regio steunt. De directeur hoorde de ideeën en pikte zelf ook weer nieuwe dingen op voor het MT. Zo beweegt het hele bedrijf mee. En voor die ambassadeursclub was zoveel animo dat we een rouleerfunctie hebben ingesteld.’
Je kunt áltijd wat doen
‘Dit soort projecten geven ons ook heel veel energie. Je kijkt bij iedere organisatie wat er past, zodat je mensen echt kunt motiveren. Maar wat het belangrijkst is, is dat je áltijd iets kunt doen en dat je áltijd je medewerkers kunt betrekken. Ik ben ervan overtuigd dat iedere ondernemer winst kan behalen zonder dat het ten koste gaat van het proces. En vaak merk je in zo’n traject dat er nog veel meer processen zijn die je anders kunt benaderen zodat je meer tijd gaat besparen en efficiënter kunt werken. Een belangrijke tip is dan ook om tijdens het volgende teamoverleg duurzaamheid op te nemen als agendapunt. Gooi het eens op en reserveer er tien of vijftien minuten voor. Kijk maar eens wat er gebeurt.’
