Een grotere aansluiting of nieuw pand met stroom? Vergeet het maar. Het stroomnet zit vol. Maar we moeten wél vooruit. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft daarom op 12 december 2025 een nieuw prioriteringskader vastgesteld: een landelijke set regels die bepaalt wie voorrang krijgt op het stroomnet zodra er capaciteit vrijkomt. Belangrijke informatie. Het maakt duidelijk wie prioriteit krijgt, waarom, en hoe je daar als ondernemer of overheid rekening mee kunt houden.
Waarom een prioriteringskader?
Tot voor kort gold simpelweg: wie het eerst aanvraagt, krijgt als eerste een aansluiting. Maar bij een vol net werkt dat niet meer. Sommige maatschappelijke functies kunnen niet wachten, zoals zorginstellingen, woningbouw of infrastructuur. Daarom geeft de ACM richting: aanvragen met maatschappelijk belang krijgen voorrang boven commerciële aanvragen. Voor ondernemers natuurlijk niet wat we willen horen.
Prioritering creëert geen extra netcapaciteit, maar het maakt wel zichtbaar hoe de schaarse ruimte verdeeld wordt.
Drie categorieën die voorrang kunnen krijgen
De ACM onderscheidt drie groepen die een streepje voor hebben wanneer er capaciteit vrijkomt:
- Congestieverzachters
Projecten die het net ontlasten, zoals flexibel vermogen, batterijen of systemen die pieken verlagen. Deze partijen helpen anderen vooruit en krijgen daarom de hoogste prioriteit.
- Veiligheid & vitale infrastructuur
Bijvoorbeeld ziekenhuizen, drinkwaterbedrijven, telecom voor beveiligde netwerken, verkeerssystemen, spoor, luchtverkeer, waterbeheer en andere vitale diensten.
- Basisbehoeften
Dit zijn voorzieningen zoals afvalbeheer, onderwijs, warmte, openbaar vervoer en vooral ook woningbouw.
Voor Westfriese gemeenten is dit laatste relevant: woningbouw en onderwijshuisvesting krijgen een voorrangspositie. Voor
Vanaf 1 januari 2026: meer grootverbruikers komen in aanmerking
Grootverbruikers (aansluitingen ≥100 kW) konden al maatschappelijke prioriteit aanvragen, maar vanaf 2026 wordt deze groep uitgebreid. Nieuw is o.a. dat organisaties op het gebied van telecom voor beveiligde netwerken, verkeersveiligheid, afvalstoffenbeheer en collectieve woonvormen prioriteit kunnen aanvragen als zij voldoen aan de bewijsregels van de ACM.
Netbeheerders bereiden hun processen nu voor. Bedrijven die al op de wachtlijst staan, worden hierover geïnformeerd.
Vanaf 1 juli 2026: ook MKB-bedrijven kunnen op de wachtlijst komen
Tot nu toe waren wachtlijsten er vooral voor grote aansluitingen. Kleinverbruikers, waaronder veel MKB-bedrijven, kregen meestal nog transportcapaciteit toegewezen. Door de toenemende druk verandert dit. Vanaf 1 juli 2026 komen ook kleinverbruikers in congestiegebieden op een wachtlijst, krijgen kleinverbruikers met maatschappelijke prioriteit voortaan óók voorrang en vallen publieke laadpalen en veel MKB-bedrijven onder dezelfde wachtlijstsystematiek als grote klanten.
Voor ondernemers betekent dit dat het belangrijker wordt om tijdig plannen te maken, omdat wachttijden kunnen oplopen.
Gemeenten krijgen uitzonderingspositie voor woningbouw en onderwijs
Gemeenten en provincies mogen straks eerder aanvragen indienen voor belangrijke toekomstige projecten zoals woningbouw en onderwijshuisvesting. Dit helpt om eerder duidelijkheid te krijgen en vertraging te voorkomen. Dit is relevant voor de Westfriese woningbouwopgave én voor gebiedsontwikkelingen zoals bedrijventerreinen waar gemengde functies voorkomen.
Wat betekent dit voor jou?
- Weet in welke categorie je valt. Alleen maatschappelijke functies krijgen prioriteit. De meeste bedrijven vallen in principe niet onder de prioriteit en blijven afhankelijk van beschikbare ruimte.
- Houd rekening met langere wachttijden. Vanaf juli 2026 kun je als MKB’er óók op de wachtlijst terechtkomen.
- Flexibiliteit wordt waardevoller. Als jouw bedrijf congestie kan verminderen (bijvoorbeeld via batterijen, slim laden, stuurbare processen), kun je onder categorie 1 vallen en dus wél voorrang krijgen.
- Maak plannen vroegtijdig inzichtelijk. Netbeheerders kijken steeds meer op gebiedsniveau. Hoe eerder je in beeld bent, hoe beter je mee kunt lopen in toekomstige uitbreidingen of gebiedsoplossingen.
En voor gemeenten?
- Gemeenten krijgen een grotere rol in het reserveren van capaciteit voor woon- en onderwijslocaties.
- Het kader biedt helderheid over waar wel en geen ruimte kan ontstaan.
- Regionale afstemming blijft cruciaal: congestie stopt niet bij gemeentegrenzen.
Tot slot: prioriteit is géén oplossing voor netcongestie
De netbeheerders benadrukken dat prioriteren geen extra ruimte op het net creëert. Het regelt alleen de volgorde. Uitbreiden van het net en slimmer gebruik blijven de echte sleutel. De ACM roept bedrijven en gemeenten dan ook op om flexibel en bewust met energie om te gaan, zeker tijdens de piekuren tussen 16.00 en 21.00.