Gemeente Drechterland werkt samen met inwoners en ondernemers aan energietransitiepuzzel

In Europa, landelijk, provinciaal én regionaal zijn duidelijke doelen gesteld voor het reduceren van CO2-uitstoot en energieverbruik. Aan gemeenten de taak om daar mee aan de slag te gaan op hun niveau. Die doelen ook daadwerkelijk bereiken is in de praktijk nog een grote puzzel. De gemeente Drechterland heeft zich er, samen met buurgemeenten Stede Broec en Enkhuizen, vol op gestort. Het blijft balanceren, aldus Wethouder Sjon Wagenaar.

‘Wat mij betreft staat duurzaamheid hoog op het prioriteitenlijstje van de gemeente Drechterland. De klimaatproblematiek en het energievraagstuk is één van de grote uitdagingen voor de mensheid anno nu. En het is een onderwerp dat mij aan het hart gaat. Daarom heb ik voor deze portefeuille gekozen. In onze regio werken we met het Westfries Energiekompas. In 2040 moet onze regio energieneutraal zijn. De vraag naar en het aanbod van duurzame energie moeten dan in balans zijn. Het Energiekompas geeft richting aan de stapsgewijze ontwikkeling van het uitvoeringsprogramma. Verder maken we deel uit van de Regionale Energiestrategie (RES) Noord-Holland Noord. Dit zijn allemaal regionale afspraken die niet sec per gemeenten zijn uitgezet. Maar van een landelijke gemeente, zoals de onze, mag je wel verwachten dat ze een redelijke bijdrage leveren, vooral als het gaat om de opwek. Besparen is voor iedereen belangrijk, maar voor opwek is ruimte nodig. Dat heb je in stedelijke gebieden meestal niet.’

Zoekgebieden voor zon en wind

‘In de RES zijn zoekgebieden vastgesteld, waarin de gemeente moet gaan verkennen welke mogelijkheden er zijn voor de opwek van zon- en windenergie. ‘In Drechterland hebben we zoekgebieden 14, 15 en 16. Vooral 15 is vergroot in de laatste herijking. Een ondernemer heeft zich gemeld met een plan. Dat loopt nu. Voor dit plan is een principeverzoek ingediend, maar dat roept veel weerstand op.  Gebied 16, tegen Hoogkarspel-Zuid aan, staat in de wacht. Omdat hier plannen zijn voor woningbouw willen we eerst kijken hoe de contouren van dit stukje Hoogkarspel gaan lopen. Gebied 14 grenst aan Hoorn80. Dit is een zoekgebied voor een zonneweide, maar hier zijn nog geen concrete plannen. En dan is er nog de vraag of de potentiële opwek wel kan voldoen aan de vraag. We moeten steeds afwegingen maken, waarbij we de standpunten van voor- en tegenstanders meenemen. En dit is nog maar de opgave tot 2030. Richting 2040 is daarna nog een grote stap te maken.’

Verschillende belangen

‘Dat trajecten zo lang duren heeft vaak te maken met plaatsingsproblematiek. Mensen willen geen zonneweide of windmolen in de achtertuin. Of het is landbouwgrond, of het belemmert het uitzicht. Inwoners en bedrijven staan daar natuurlijk ook weer verschillend in. Ze hebben andere belangen. Bij bedrijven zie je dat ze tegen de netcongestie aanlopen. Tot voor kort was alleen terugleveren een probleem. Inmiddels is het afnemen van stroom zelf ook in gevaar. Voor bedrijven die willen uitbreiden of elektrificeren is dat een probleem. Daar zijn we als gemeente ook druk mee bezig. Hoe we hen verder kunnen helpen. In Drechterland zijn sommige bedrijven daar vanuit zichzelf al druk mee bezig. Denk bijvoorbeeld aan Vreeker Groep of Ronico. Dit soort voorlopers heb je nodig. Om te ontwikkelen, maar ook om te laten zien wat er wél kan. Verder zou uitwisselen van stroom een goede optie kunnen zijn, maar dat is momenteel technisch gezien nog heel ingewikkeld.’

Samen en Duurzaam

De gemeente Drechterland is onderdeel van de ambtelijke werkorganisatie SED. Voor duurzaamheid is er een gezamenlijke aanpak: Samen en Duurzaam. Op de bijbehorende website kunnen inwoners en ondernemers bijvoorbeeld informatie en adviezen vinden op het gebied van duurzaamheid, circulariteit en besparen. ‘Ik heb regelmatig contact met de wethouders Visser (Stede Broec) en Franx (Enkhuizen) over duurzaamheid. We stemmen zaken op elkaar af en delen inzichten. Een grotere ambtelijke organisatie betekent meer kennis. Maar we denken niet alleen binnen de SED, maar ook op Westfries niveau. Dat willen we beter in de steigers zetten, bijvoorbeeld als het gaat om problematiek rondom het isoleren van spouwmuren en de wet Natuurbescherming die de bedreigde diersoorten die hier leven, zoals vleermuizen, beschermt. Om te voldoen aan deze wet zijn gemeenten nu druk bezig met het opstellen van een Soorten Management Plan. Dat doen we in Westfriesland zoveel mogelijk gezamenlijk. Bij  de inkoop bijvoorbeeld, door kennisuitwisseling, maar ook in de uitvoering. Duurzaamheid houdt niet op bij de gemeentegrens. Bovendien: de kennis die nodig is voor de energietransitie kun je delen. Dan hoef je niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden.’

Lokaal aan de slag

‘Thema’s als klimaatadaptatie en circulariteit zijn goed regionaal aan te vliegen. Toch slaat het wel heel lokaal neer. Er is een gemeenschappelijk plan, maar je moet het lokaal uitvoeren als gemeente. We zijn actief betrokken bij zowel inwoners als ondernemers. Voor inwoners hebben we bijvoorbeeld een mooie subsidieregeling om isoleren te stimuleren. Dit is vooral voor de huishoudens die niet de financiële middelen hebben om dit zelf te doen. Ook delen we veel informatie over subsidies en stappen die mensen kunnen zetten. Met diverse bedrijven en de bedrijventerreinen hebben we goed contact. Dit is vooral faciliteren om hen op weg te helpen. Ze kunnen energiescans laten uitvoeren via het Duurzaam Ondernemersloket. In Drechterland bevinden de meeste bedrijven met een grote energievraag zich echter buiten de bedrijventerreinen. Dat vraagt om een andere aanpak dan een aanpak gericht op bedrijventerreinen. Maar zowel voor ondernemers als voor particulieren geldt dat verduurzamen in eerste instantie geld kost en pas daarna oplevert. Je wilt dan goede keuzes maken.’

Stap voor stap

‘Als gemeente hebben we een duurzaam gemeentehuis, dat natuurlijk nog vrij recent is opgeleverd. In ons beleid is veel aandacht voor duurzaamheid, bijvoorbeeld bij de inkoop, maar ook als het gaat om hybride werken. Daarvoor gebruiken we een duurzaamheidstoets. Als SED-organisatie hebben we zo’n 80, 90 gebouwen. Die moeten ook verduurzaamd worden. Daar ligt een plan voor, maar ook dat gaat gepaard met investeringen. De gemeenten hebben een enorme financiële opgave. Daar staat wel spanning op. Toch is het ons onlangs gelukt om opdracht te geven voor de verduurzaming van het Streekbad in Hoogkarspel, een project dat we samen met voetbalclub Spirit ontwikkelen. Dat is een mooie samenwerking. En zo hebben we nog een heel lijstje met uitdagingen die we stap voor stap willen oppakken. We zijn met het college op bezoek geweest in Andijk bij de geothermie installatie daar en we volgen de ontwikkelingen van het buurtwarmtenet in Enkhuizen. Het heeft veel potentie, maar is niet eenvoudig. Dat hoort bij de energietransitie. Een transitie betekent dat je tegen dingen aanloopt. Eerst ga je soepel, daarna moet je echt aan de slag en moeten dingen veranderen. Daar staan we nu, met opgestroopte mouwen.’