Netcongestie is niet iets van alleen maar nu. Het is een probleem dat er nog jaren zal zijn en dat, naarmate we meer elektrificeren, zal blijven rondzingen. Op ieder bedrijventerrein vind je bedrijven die niet uitkomen (positief of negatief) met hun energie. Maar ook buiten die netcongestie liggen er op de terreinen volop uitdagingen die te groot zijn om alleen aan te gaan. Op De Braken in Obdam realiseren ze heel goed de waarde van het samenwerken. Van elkaar versterken. Vic Obdam is één van de bedrijven die hierin de leiding neemt.
Pieter Klijn, directeur van Vic Obdam: ‘Er is netcongestie, maar wij kunnen zelf nog wel wat groeien. De noodzaak voor het delen van stroom is voor ons nog niet heel groot, maar als je kijkt naar de toekomst wéét je dat je samen verder moet. Dat is iets wat we eigenlijk al een paar jaar weten.’ En dat is niet alleen als het gaat om stroom, maar ook met warmte, water en groenvoorziening. Zo werk je samen aan een toekomstbestendig bedrijventerrein. ‘Het is belangrijk dat bedrijventerreinen een bepaalde uitstraling hebben. Ook voor je vestigingsklimaat, voor de uitstraling van je eigen bedrijf en om jong talent aan te trekken. Dat bereik je alleen als je collectief opereert. In je eentje ga je sneller en samen kom je verder, zeggen ze dan toch?’
Behoeften in kaart brengen
‘Voor de coalitievorming op ons terrein hebben we veel samengewerkt met Frits Meester. Hij was de verbinder. Samen hebben we gekeken welke bedrijven geïnteresseerd zouden kunnen zijn. Dit zijn een aantal grote bedrijven, maar je wilt de kleinere ondernemers hierin niet te kort doen. Als we samen wat opzetten en zo de kleintjes meetrekken, hebben we er allemaal profijt van. Daarom hebben we samen een convenant getekend.’
Binnen Vic Obdam, maar ook voor De Braken is Jan Smit de specialist en het aanspreekpunt als het gaat om verduurzaming en de energiecoöperatie. ‘We hebben de behoeften van alle bedrijven in kaart gebracht. Dat is eigenlijk het belangrijkst: dat iedereen bereid is om data over energiegebruik en teruglevering te delen. We hebben bij Liander een buurtscan aangevraagd en zijn nu in gesprek met partijen die alle gegevens kunnen analyseren. We weten wie er zitten en wie mee willen doen. Nu worden bedrijfsprofielen opgesteld en krijgen we advies over wat we nu kunnen doen. En het spreekt voor zich dat we als collectief een betere gesprekspartner zijn voor Liander als het gaat om plannen voor de toekomst.’
Ondernemen is investeren
Pieter: ‘De uitdaging in dit soort coalitievorming is dat je iemand moet hebben die de kar trekt. Daar moet je tijd en geld voor ter beschikking stellen. Jan heeft de kennis over dit onderwerp en vindt het leuk om zich ermee bezig te houden. Dat betekent dat wij dit traject nu financieren, maar in de toekomst moeten we kijken hoe we dat kunnen delen als coöperatie. Als we een duidelijk plan hebben kunnen we doorpakken. Daar wil ik best in investeren. Dat is onderdeel van ondernemen. Er zijn concrete vraagstukken. Zo heeft het kassenbedrijf veel warmte nodig en heeft de bakker veel warmte over. Dan zou je elkaar toch moeten kunnen vinden op een bedrijventerrein?’
Het heeft veel te maken met oplossingen willen zien en creatief zijn binnen de regels die er zijn. Pieter: ‘Kijk maar naar de Hortus Botanicus in Amsterdam. Een subtropische kas die warmte nodig heeft. De Hermitage zit een paar honderd meter verderop en die moet juist van zijn warmte af om de collectie te beschermen. Hier hebben ze een buizenstelsel gemaakt door de gracht, zodat de warmte getransporteerd kan worden. Werkt prima. En zo simpel zou het ook moeten kunnen. Je moet ook oplossingen willen zien. Je hebt dat vertrouwen in elkaar nodig dat we dingen kunnen.’
Samen werken aan successen
Een belangrijke voorwaarde voor een geslaagde coöperatie is een gedeeld succes. ‘Het zou mooi zijn als uit de buurtscan blijkt dat we door herverdeling of andere contracten misschien minder energie op contract kunnen kopen en juist meer met elkaar kunnen delen. Netcongestie is er namelijk helemaal niet fysiek; alleen als je kijkt naar gecontracteerd vermogen. Als die contracten allemaal aangepast kunnen worden, zou je gezamenlijk naar een kleiner contract kunnen dan alle afzonderlijke contracten bij elkaar opgeteld. Wij willen graag laten zien dat we willen en dat we meedenken over oplossingen. Richting de gemeente, maar ook richting netbeheerders. Volgens mij is dat de enige manier om te kunnen groeien, ondanks netcongestie.’
Zelf verbruik beperken
Nu je met energiescans en rapportages een heel goed inzicht hebt in je eigen gebruik, is dat een mooie kans om daar ook laaghangend fruit te plukken. Pieter: ‘We hebben een energiemanagementsysteem waarmee we 80 procent van ons verbruik via sensoren kunnen uitlezen. Zo weten we precies hoeveel stroom we waar gebruiken op welk moment van de dag en kunnen we misschien anders omgaan met compressors of de warmtepomp. Vroeger stond energie helemaal niet op mijn agenda als onderwerp om veel aandacht aan te besteden. Nu is dat wel anders. Je wilt je verbruik en dus kosten terugdringen. Op dit moment zijn de stroomprijzen weer wat normaler, maar de wereld is onrustig. Als er straks wat verandert kan het lonen om zelf alvast stappen te zetten.’
Samenwerken met de buurman
In roerige tijden is het goed om te kijken hoe je zelf dingen kunt oplossen, zonder afhankelijk te zijn van ontwikkelingen in de wereld. ‘We moeten van een macro- naar een micro economie. De buurman staat veel dichterbij. Je begrijpt elkaar beter en kunt ook veel beter samenwerken. Duurzaam ondernemen is nadenken over de toekomst. Zorgen dat je niet zo afhankelijk bent van externe factoren. Kijken wat je nodig hebt om te blijven draaien. Stroom is voor ons bijvoorbeeld niet de grootste kostenpost, maar als het er niet is, kunnen we de zaak sluiten. Het laat zien hoe kwetsbaar je eigenlijk bent. Nederland heeft een heel stabiele infrastructuur. We mopperen altijd, maar het is er eigenlijk altijd. Dat moeten we samen waarborgen. Als bedrijven op een industrieterrein moet je toch met elkaar door. En dan kun je elkaar maar beter versterken.’
Plannen voor de toekomst
‘Voor de coöperatie zou het mooi zijn als je straks overschotten van energie kunt opslaan in een batterij of dat je in tijden van tekort (en geen zon) een windmolen kunt gebruiken om in je behoefte te voorzien. Als afzonderlijke bedrijven krijg je zoiets niet van de grond, maar als coöperatie wellicht wel. Dat vraagt ook een nauwe samenwerking met de gemeente, die in ons geval bijvoorbeeld het windbeleid zou moeten aanpassen om zoiets mogelijk te maken. Ik geloof er echt in dat je op die manier samen veel meer kunt bereiken.’
